Soạn bài Dế chọi Văn 9 tập 1 Chân trời sáng tạo: Tóm tắt nội dung câu chuyện theo diễn biến của các sự kiện trong văn bản và chi biết các...

Câu hỏi:

Trả lời Câu hỏi 1 trang 114 SGK Văn 9

Tóm tắt nội dung câu chuyện theo diễn biến của các sự kiện trong văn bản và chi biết các sự kiện ấy được sắp xếp theo trật tự thời gian, không gian như thế nào?

Hướng dẫn giải :

Đọc hiểu văn bản và tóm tắt lại câu chuyện. Rút ra nhận xét về thời gian và không gian.

Lời giải chi tiết :

Tóm tắt theo sự kiện

- Thời Tuyên Đức 1426-1435, Thành Danh – một chức dịch hiền lành không dám bổ báng làm nhiễu dân chúng vì nộp dế nên anh phải tự đi tìm dế chọi. Bi kịch của gia đình anh bắt nguồn từ đó.

- Thành Danh hiền lành nên không dám sách nhiễu dân chúng, lo lắng quá nên phải tự đi tìm dế. Tìm mãi không được, hạn nộp dế đã hết, Thành Danh bị quan phạt, bị đánh đập, lo lắng muốn tự vẫn

- Vợ Thành đi xem bói, biết nơi có dế tốt. Thành đã bắt được một con dế chọi như ý. Nhưng không may con Thành làm dế bị chết. Bị mẹ mắng, nó sợ hãi nhảy xuống giếng và bị chết đuối.

- Thành mất con, mất dế. Sau khi con trai tỉnh dậy, sáng hôm sau Thành lại bắt được con dế có hình dạng kì quái: “hình dáng như con chó, cánh hoa mai, đầu vuông chân dài”, có vẻ đây là một con dế có thể giúp Thành thay đổi cuộc đời.

- Con Thành sống lại nhưng vô hồn. Hồn con Thành hoá thân vào con dế chọi. Dế nhỏ nhưng nhanh nhẹn và chọi rất giỏi. Dế mang dâng vua, chọi giỏi lại biết nhảy múa, vua rất vừa lòng và ban thưởng cho quan tỉnh.

- Vì có con dế hay dâng vua mà Thành Danh được học tiếp và thi đỗ tú tài. Gia đình Thành Danh được giàu sang phú quý, “Ruộng đồng trăm khoảnh… ngựa xe vượt cả các bậc quyền thế, một năm sau con trai Thành Danh trở lại bình thường.

- Thời gian: Câu chuyện xảy ra ở thời đầu Mãn Thanh (thời gian cụ thể)

- Không gian:

+ Không gian triều đình đời Tuyên Đức nhà Minh mê trò chọi dế, một thú vui chốn cung cấm.

+ Không gian nhà của Thành

+ Không gian kì ảo Đại Phật phía đông thông

Cách #:

- Tóm tắt: Câu chuyện xoay quanh s­ự việc Thành Danh – một chức dịch hiền lành không dám bổ bán dân chúng tìm dế chọi dâng vua nên phải tự đi tìm dế chọi. Bi kịch của gia đình anh bắt nguồn từ đó.Bọn quan lại muốn lấy lòng vua nên đem dâng vua con dế chọi. Vua thấy chọi hay quá đòi phải cung tiến th­ường xuyên. Vì phải tìm mua dế dâng vua mà bao gia đình lâm vào thảm cảnh. Nhiều gia đình khuynh gia bại sản khi đến lượt nộp dế. Một trong những thảm cảnh do lệ nộp dế chọi gây ra chính là thảm kịch của gia đình Thành Danh. Thành Danh hiền lành nên không dám sách nhiễu dân chúng, lo lắng quá nên phải tự đi tìm dế. Tìm mãi không được, hạn nộp dế đã hết, Thành Danh bị quan phạt, bị đánh đập, lo lắng muốn tự vẫn. Vợ Thành đi xem bói, biết nơi có dế tốt. Thành đã bắt được một con dế chọi như ý. Nhưng không may con Thành làm dế bị chết. Bị mẹ mắng, nó sợ hãi nhảy xuống giếng và bị chết đuối. Thành mất con, mất dế. Con Thành sống lại nhưng vô hồn. Hồn con Thành hoá thân vào con dế chọi. Dế nhỏ nhưng nhanh nhẹn và chọi rất giỏi. Dế mang dâng vua, chọi giỏi lại biết nhảy múa, vua rất vừa lòng và ban thưởng cho quan tỉnh. Gia đình Thành Danh được giàu sang phú quý.

- Nhận xét: Các sự kiện được kể theo trình tự thời gian cõi âm, dương khác nhau, con người có thể sống nhiều cuộc đời; không gian mở rộng dần, từ cõi trần thế, chuyển qua cõi âm, thế giới thực và thế giới ma quỷ có sự tương giao.

Câu hỏi:

Câu chuyện trong văn bản cho thấy tục lệ dâng hiến dế quý cho quan lại, vua chúa đã tác động như thế nào đến đời sống của các hạng người trong xã hội đương thời?

Hướng dẫn giải :

Dựa vào phần đọc hiểu văn bản để liên hệ tới thực tế lúc bấy giờ

Lời giải chi tiết :

Họ phải chịu đựng một cái lệ hay chính là một cái ách rất vô lý và tệ hại ( dâng hiến dế quý). Cái lệ đó làm họ lo lắng cực độ mỗi khi đến dịp cống nạp, họ mất ăn mất ngủ, tổn hại thời gian, công sức, tiền bạc, sức khỏe và cả tính mạng.

+ Cuộc sống của họ thật bấp bênh, phụ thuộc vào may rủi. Nói khác đi họ không thể làm chủ cuộc sống và vận mệnh của mình.

+ Quả thật, cảnh tượng hiến dế chọi đã làm nhiều gia đình tiêu tán gia sản, nhân lực, sức khỏe, thậm chí tính mạng nữa.

+ Một con dế quyết định cuộc sống một con người ấy, ta thấy được sự khắc nghiệt của cuộc sống, sự thực về một xã hội coi tính mạng con người không bằng một sinh vật nhỏ bé.

Cách #:

Chỉ một câu chuyện dâng dế chọi lên vua mà phản ánh được cả bộ mặt của giai cấp thống trị tàn bạo, ăn chơi sa đoạ và những thảm cảnh mà nhân dân lao động phải chịu đựng. Một con dế chọi có thể mang đến thảm kịch cho một gia đình, một tỉnh nhưng cũng có thể mang vinh hoa phú quý đến cho cả một tỉnh, một dòng họ.Con dế chọi chỉ là một phương tiện vui chơi giải trí của vua quan nơi cung cấm nhưng lại là yếu tố quyết định sống chết của người dân. Gia đình Thành Danh là một minh chứng tiêu biểu. Dế chọi đã mang tai hoạ đến cho gia đình Thành Danh song cũng chính dế chọi (con dế do linh hồn con trai Thành Danh hoá thân vào) lại mang đến cho gia đình Thành Danh vinh hoa phú quý.

Câu hỏi:

Phân tích điểm tương đồng, khác biệt về số phận của nhân vật Thành Danh trước và sau khi tìm được dế quý dâng quan.

Hướng dẫn giải :

So sánh điểm khác và giống nhau về số phận của nhân vật Thành Danh

Lời giải chi tiết :

Cách #:

Câu hỏi:

Chỉ ra một số biểu hiện của yếu tố kì ảo trong văn bản và tác dụng của yếu tố này trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm

Hướng dẫn giải :

Nhận biết một số yếu kì ảo trong truyện và nêu tác dụng

Lời giải chi tiết :

– Tờ giấy bí ẩn của cô đồng

– Chi tiết Thành Danh tìm bắt dế chọi

– Chi tiết Thành Danh tìm bắt dế chọi lần hai

– Con dế bé nhỏ nhưng sức lực khác thường, chiến thắng cả những con dế có sức vóc to hơn mình, thắng được cả con gà.

– Chi tiết con dế khi ở trong cung, mỗi lần nghe tiếng đàn cầm, đàn sắt lại nhảy múa theo các tiết điệu.

– Chi tiết con trai của Thành Danh kể lại việc mình đã hoá dế lanh lẹ, chọi giỏi.

Tác dụng:

Nhờ những chi tiết kì ảo chúng ta có thể thấy được rằng điểm nổi bật của tác giả muốn truyền tải đó là: chỉ nhờ một con dế cũng làm thay đổi cả một cuộc đời.

Cách #:

- Yếu tố kì ảo trong văn bản:

+ Tờ giấy của cô đồng

+ Thành Danh tìm bắt được dế chọi

+ Con dế chọi dáng người nhỏ bé nhưng có sức mạnh phi thường, có khả năng thắng cả những con dế lớn hơn mình nhiều lần

+ Con dế nhảy múa mỗi khi nghe tiếng đàn cầm, đàn sắt ở trong cung

+ Con trai Thành Danh sống lại và kể chuyện hóa dế.

- Tác dụng:

+ Phê phán chế độ chính trị tàn bạo đương thời đã đè nén, áp bức, gây ra bao đau thương cho những người dân hiền lành lương thiện.

+ Truyện có kết cấu hết sức chặt chẽ, biến hoá khôn lường, hợp lí và lôgíc chứ không đơn điệu, cứng nhắc.

Câu hỏi:

Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Dế chọi là truyện truyền kì?

Hướng dẫn giải :

Đọc hiểu văn bản, dựa trên tri thức ngữ văn để nhận biết

Lời giải chi tiết :

- Đặc điểm của truyện truyền kì thể hiện qua các yếu tố: không gian, thời gian, nhân vật, cốt truyện, lời của người kể chuyện và lời của nhân vật

+ Thời gian truyền kì: Nhân vật con trai sống nhiều cuộc đời khác nhau ( con người à háo thân vào Dế chọi à nhập vào con người)

+ Nhân vật: Con người thực và nhân vật có phép lạ ( Dế chọi, cô Đồng)

+ Cốt truyện: Từ đầu đến cuối truyện mọi tình tiết đều xoay quanh câu chuyện dế chọi. Truyện chỉ viết về một gia đình cụ thể là gia đình Thành Danh với những tình huống may rủi xen kẽ, tất cả đều gắn với chuyện tìm dế chọi, luyện dế chọi để cống nạp

+ Có lời bàn của tác giả ở cuối truyện.

Cách #:

Những dấu hiệu giúp em nhận biết Dế chọi là truyện truyền kì:

- Ở truyện cónhững chi tiết li kì, biến ảo, hoang đường.

- Không gian, thời gian có sự đan xen giữa cõi âm, cõi dương, nhân vật là con người chết đi nhưng hồn có thể biến hóa vào con vật.

- Ở đó là tấm ảnh thu nhỏ, thu vào nghìn vạn cảnh trạng ở nhân gian mà còn có tác dụng làm nổi bật tính chất phi lí của những cảnh trạng ấy.

Câu hỏi:

Theo em, nếu bỏ đi phần “lời bàn của tác giả” ở cuối truyện thì việc đọc hiểu truyện Dế chọi có khó khăn/ thuận lợi gì?

Hướng dẫn giải :

Tìm hiểu ý nghĩa của lời bàn của tác giả và rút ra kết luận

Lời giải chi tiết :

Cuối câu chuyện có trích lại câu nói của Dị Sử thị: “Họ Thành vì sâu mọt mà nghèo, nhờ dế chọi mà giàu, áo cừu ngựa tốt vênh vang, lúc làm lí chính bị trách phạt không nghĩ rằng mình được thế đâu. Trời đền đáp cho kẻ trưởng giả trọng hậu, tới nỗi tuần phủ tri huyện cũng được hưởng phúc ấm nhờ con dế. Thường nghe một người lên trời, gà chó cũng thành tiên, đúng lắm thay.” Có thể sau khi đọc tác phẩm, nghe câu bình này, chúng ta nhận ra được kết thúc có hậu cho người hiền lành biết lo nghĩ cho người khác sẽ là những phần thưởng to lớn mà ông trời bạn tặng. Phúc khí của Thành còn được lan đến cả tri huyện, những vị quan trên. Có cái khen cũng có cái chê ở đây. Khen cho nhân vật sống một đời hiền lành chất phác. Chê cho cái xã hội tham quan không từ cách để hài lòng vua mà chà đạp lên nhân dân. Và cũng hướng tới một tương lai lo lắng, lo khi con người nhận và hưởng quá nhiều lợi ích, lương tâm cũng sẽ bị tha hóa.

à Nhờ lời bàn của tác giả chúng ta thuận lợi hiểu sâu hơn về nội dung, đưa ra các đánh giá khác nhau của một câu chuyện.

Khó khăn: Nhiều từ ngữ cổ, không hiểu sâu về tầng lớp ý nghĩa và gây khó khăn cho người đọc, thậm chí hiểu sai ý nghĩa của câu chuyện

Cách #:

- Cuối câu chuyện có trích lại câu nói của Dị Sử thị: Họ Thành vì sâu mọt mà nghèo, nhờ dế chọi mà giàu, áo cừu ngựa tốt vênh vang, lúc làm lí chính bị trách phạt không nghĩ rằng mình được thế đâu. Trời đền đáp cho kẻ trưởng giả trọng hậu, tới nỗi tuần phủ tri huyện cũng được hưởng phúc ấm nhờ con dế. Thường nghe một người lên trời, gà chó cũng thành tiên, đúng lắm thay.

- Nếu như bỏ đi lời bình đó có thể gây ra khó khăn trong việc hiểu rõ ý nghĩa và thông điệp của truyện. Lời bình của tác giả thường giúp người đọc hiểu rõ, hiểu sâu hơn về tác phẩm, nhận thực được giá trị hiện thực xã hội và tình cảm mà tác giả muốn truyền tải. Nếu bỏ đi lời bình có thể dẫn đến hiểu lầm hoặc mất đi một phần quan trọng trong thông điệp của truyện.